«Cəmiyyətin və Vətəndаş Münаsibətlərinin Inкişаfı» Ictimаi Birliyinin, Açıq Cəmiyyət İnstitutu - Yardım Fondunun (Think Tank proqramı daxilində) dəstəyi ilə  həyata keşirdiyi “Azərbaycan Respublikasında istefada olan hərbçilərin, müharibə iştirakçılarının və əlillərinin reabilitasiyasi, mülki həyata uyğunlaşması ilə bağlı vəziyyətin öyrənilməsi və bu sahədə islahatların aparılması proqramı” layihəsinin

 

Y E K U N     H E S A B A T I

 

 

    “Azərbaycan Respublikasında istefada olan hərbçilərin, müharibə iştirakçılarının və əlillərinin reabilitasiyasi, mülki həyata uyğunlaşması ilə bağlı vəziyyətin öyrənilməsi və bu sahədə islahatların aparılması proqramı” layihəsi мягсядi юлкядя айрыcа бир сосиал груп кими мювcуд олан - кечмиш щярбчилярин, ещтийатда олан забитлярi, müharibə veteranlarını və əlillərin reabiltasiyasi, mülki cəmiyyətə uyğunlaşdırılması ilə bağlı real vəziyyəti araşdırmaq, bu sahədə olan problemlərlə yaxından tanış olmaq, bu istiqamətdə tədqiqat işi həyata keçirmək,  bununla bağlı geniş ictimai müzakirə təşkil etmək, bu zümrədən olan insanların mənəvi, sosial doaqnostikası, reabilitasiyasını, mülki cəmiyyətə adaptasiyası ilə beynəlxalq təcrübəni öyrənmək, bir sıra ölkələrin təcrübəsi ilə yaxından tanış olaraq, təklif və tövsiyyələr (siyasət sənədi) hazırlamaq. Bu tövsiyyələrin ölkədə bu sahədə mövcud nöqsanların aradan qaldırlması, bu istiqamətdə konkret addımların atılması, görülən işlərin keyfiyyətini yüksəldilməsi üçün gələcəkdə tədbirlərin görelməsinə dəstək vermək. Ейни заманда ады  чякилян континэентин юзцнц ъямиййятдян тяъридетмя вярдишляринин арадан эютцрцлмясиня наил олараг фяаллыьыны артырмаг, онларын bu prosesə cəlb etmək, müzakirələr, dəyirmi masalar vasitəsi ilə bu sahədə islahatların aparılması işində iştirakçıya çevirmək. Məhz bir sıra təklif və tövsiyyələr bu müzakirələrin nəticəsi olaraq ortaya qoyulacaq.

   Layihə 6 ay müddətinə nəzərdə tutulmuşdu. Layihə iki mərhələdə (hesabat mərhələsi) həyat keçirilib - 1-ci mərhələ ( noyabr 2010- fevral 2011) və 2-ci mərhələ (fevral – aprel 2011ci il)ü həyata keşirilib. Birinci mərhələnin ilk dövründə fəaliyyətin həyata keçirilməsi üçün hazırlıq işləri görülüb. Növbəti dövründə isə nəzərdə tutulduğu kimi keçmiş hərbçilərin, ehtiyatda olan zabitlərin, müharibə veteranlarının və əlillərin vəziyyətini öyrənilməsi, onlarla bağlı problemlərin araşdırılması, onların ehtiyac və tələblərinin aşkarlanması üçün əvvəlcə müzakirələr və tədqiqat işi həyat keçirilməsinə start verilib. Bu məqsədlə paralel şəkildə bir neçə fəaliyyət həyat keçirilib.

1) Ölkənin bir neçə  regionunda – Bakı, Gəncə, Yevlax, Şirvan şəhərlərində ehtiyatda olan zabitləri, müharibə veteranlarının və əlillərin iştirakı ilə dəyirmi masalar təşkil olunub. Bu tədbirlərdə, sözü gedən kontingentin birbaşa öz iştirakı ilə mövzu ətrafında müzakirələr aparılıb, vəziyyətə münasibət öyrənilib, bu istiqamətdə islahatların həyata keçirilməsi üçün təkliflər dinlənilib.

 2) bu sahədə mövcüd rəsmi sənədlər, qanunlar, hüquqi normativ aktlar, təlimatlar, ayrı-ayrı nazirliklərin bu sahədə həyata keçirdikləri layihələr öyrənilməsi üçün hüquqşünaslardan ibarət qrup yaradılıb.

3) Sosiloği-tədqiqat işi vasitəci ilə daha geniş iştimaiyyətin bu məsələyə münasibəti öyrənəlməsi üçün mütəxəssislər- sosiloqlar cəlb edilib, eyni zamanda anketyorla komnadası toplanıb daha sonra onlarla müəyyən təlim keçirilib. Təlim prosesi başa çatdıqdan və sorğu anketləri hazırlandıqdan  sonra Bakıda layihənin həyat keçirildiyi regionlarda sorğunun keçirilməsinə başlanılıb. Qeydounuğu kimi sorğu vasitəsi ilə müharibə veteranları və əillərinin, keçmiş döyüşçülərin, ehtiyatda olan zabitlərin gündəlik həyatlarında daha çox rastlaşdıqları problemlər, onların ehtiyacları, bu və ya digər qurumların fəaliyyətlərinə, bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərə münasibət öyrənilir.

 4) Bu meddət ərzində məsləyə peşəkar münasibəti öyrənmək üçün Azərbaycan Republikası Müdafiə Nazirliyinə, müstəqil  ekspertlərə, o cümlədən hərbi ekpertlərə müraciətlər edilib. Bu günə artıq bir neçə ekspert tərəfindən (eytiyatda olan polkovnik-leytenantlar Yaşar Cəfərli, Üzeyir, eytiyatda olan polkovnik İnldırım Məmmədov və s.)  təkliflər verilib.

5) Paralel olaraq bu sahədə beynəlxalq təcrübə öyrənilir. Beynəlxalq normativ aktlar, ümumdünya miqyasında həyata keçirilmiş ən uğurli layihələrin təhlili ilə yanaşı, nümunə kimi həm region baxımından bizə yaxın olan, həm də indı və yaxın keçmişdə müharibə və hərbi əməliyyatlardan çıxmış, oxşar problemlərlə üzləşən bir neçə ölkənin (Türkiyə, Ukrayna, Rusiya, Gürcüstanın və s.)  təcrübəsi öyrənilir, onların bu istiqamətdə qanunvericilik bazası ilə, qəbul etdikləri sosial və s. proqramlarla, həyata keçirilən layihələrlə tanış olunur. Bu istiaqmətdə bir neçə çətinliyə rastlaşılır. Rusiyanın və bir sıra beynəlxalq qurumların (Beynəlxalq Veteranlar İttifaqı və s.) bu sahədə mövcud qanunverucliyi ələd etmək mümkün olsa da hələ də Gürcüstan və  Terkiyənin müvaflq sənədlərini tapmaq mümkün olmayıb. Bu istiqamətdə axtarış davam edir, həmin ölkələrdə olan əməjkdaşlıq etdiyimiz QHT-lərə müraciət etmişik və bu barədə bizə yardım etmələri barədə xahiş etmişik.

      Birinci mərhələdə həyat keçirilən bu işlər başa çatdıqdan sonra üzrədir.   İkinci mərhələdə  bütün istiqamətlər üzrə fəaliyyət davam etdirilmiş nəzərəd tutulmuş nəticələrə nail olunmuşdur. Belə ki, fəaliyyətin nəticəsi olaraq sosioloji-tədqiqat işi tamamlanmış, yekun sənəd hazırlanmışdır (əlavə edilir). Düşünürük ki, ictimaiyyətin diqqətini cəlb edəcək  maraqlı tədqiqat işi ortaya qoyma qmümkün oldu.

  Nəhayət layihənin yekunu olaraq, cəlb edilimiş hüquqşünaslar ölkə üçün bu sahədə vacib olan, mövcud problemlərin aradan qaldırılmasına xidmət edə biləcək  “ 2012 – 2015-CI ILLƏR “AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ SILAHLI QÜVVƏLƏRINDƏN TƏXRIS OLUNUŞ HƏRBI QULLUQÇULARININ, MÜHARİBə İŞTİRAKÇILARININ REABİLİTASİYASI VƏ MÜLKİ CƏMİYYƏTƏ UYĞUNLAŞDIRILMASI” ÜZRƏ DÖVLƏT PROQRAMI  hazırlamışdır. Bu sənəd ictimaiyyətin və müvafiq qurumların diqqətini təqdim ediləcək, ciddi müzakirələr və fikir mübadiləsi nəticəsində obyektiv qiymətini alacaq.

Sənədlərin haırlanmasında hərbi ekspertlər - polkovnik-leytenantlar Yaşar Cəfərli, Üzeyir, eytiyatda olan polkovnik İnldırım Məmmədov və s.  təkilf və rəyləri  nəzərə alınmışdır. Düşünürük ki, tanınmışmütəxəsisslərin təklifləri sənədin keyfiyyətinə müsbət təsir etmişdir.Təşkilatımızn movzuya ciddi münasibəti, bunun köməyi ilə daha effektiv nəticələr əldə etmək istəyi, hazırlanacaq sənədin daha qüksək səviyyədə olması, ona daha peşəkarcasına yanaşma arzusu bizi bütün tərəflərə, istər ictimai qurumlara, müstəqil ekspertlərə, bu sahədə beynəlxaql  təşkilatlara, həmçinin Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi iklə əməkdalıq etməyə sövq edirdi. Bu məqsədlə müracitələ edir, təklif və tövsiyyələri qəbul edirdik. Lakin təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, əksər qurumlar şəxlər bu prosesdə bizimlə əməkdaşlıq etsələrdə Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi bizim müraciətlərimizi cavabsız qoydu. 

  Qeyd etmək lazımdır kı, layihənin həyata keçirilməsində - Azərbaycan Qarabağ Əlillər Cəmiyyətinin regional şöbələri, Çernobıl Əlilləri Cəmiyyətinin Şirvan şöbəsi, Azərbaycan Vətən Muharibəsi Veteranlari Birliyinin  regional şöbələri, Ehtiyatda olan Zabitlər Konfederasiyasinin, Əfqanıstan Veteranlari İttifaqının rayon şöbələri, və s. iştirak edəcək, həmçinin yerlərdə sorğuların keçirilməsinə cəlb edilib.

 

 

 

«Cəmiyyətin və Vətəndаş Münаsibətlərinin Inкişаfı»

Ictimаi Birliyinin sədri                                                                                     Ə.N. Abbasbəyli