“Korrupsiyaya qarşı son illər ciddi islahatlar aparılsa da...”

Əhməd Abbasbəyli: “Məqsədimiz korrupsiyaya qarşı aparılan mübarizəni intensivləşdirmək, köklü dəyişiklərə nail olmaq və dövlətin həyata keçirdiyi tədbirlərdə fəal iştirak etməkdir”

“Cəmiyyətin və Vətəndaş Münasibətlərinin İnkişafı” İctimai Birliyinin sədri Əhməd Abbasbəyli korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində görülən işlərlə bağlı suallarımızı cavablandırıb.

-Əhməd müəllim, rəhbəri olduğunuz təşkilat korrupsiyaya qarşı mübarizə istiqamətində hansı işlər həyata keçirib?

 

-Təşkilatımız 7 ildən çoxdur ki, ölkədə şəffaflığın bərqərar olması, korrupsiya və rüşvətxorluğa qarşı mübarizə ilə bağlı müxtəlif layihələr, tədbirlər həyata keçirir. Bununla əlaqədar, ölkə ərazisində müxtəlif istiqmətlər üzrə sosiloji-tədqiqatlar keçirmiş, monitorinqlər aparmış, dəyirmi masalar keçirmiş, ictimai müzakirələr təşkil etmiş, müxtəlif növ çap məhsulları hazırlamışıq. Təşkilatımızın təşəbüsü ilə müxtəlif vaxtlarda yerlərdə vətəndaşlara hüquqi yardım, ərizə və şikayətlərin müvafiq strukturlara çatdırılması məqəsdi ilə məsləhət otaqları fəaliyyət göstərib. 

Uğurlu işlərimizin biri də elə ötən il Bakıda təşkil olunmuş “Korrupsiyaya qarşı mübarizə: yeni ideyalar, yeni qüvvələr” mövzusunda Beynəlxalq Konfarnsı oldu. Konfarnsın işində xarici ekspertlər, dövlət qurumlarının nümayəndələri, səfirliklərin və  ölkədə fəaliyyət göstərən beynəlxalq təşkilatların təmsilçiləri, yerli QHT-lər, KİV və s. iştirak edirdi. Konfransın nəticəsi olaraq Azərbaycanın, Rumıniyanın, Ukraynanın, Gürcüstanın vətəndaş cəmiyyəti institutları  “Qara dəniş Ölkələri QHT-lərinin Antikorrupsiya Şəbəkəsinin “ yaradılması təşəbbüsü ilə çıxış etdilər. Həqiqtən bu maraqlı, səmərəsi ola biləcək bir təşəbbüsdür.  Hal-hazırda da bu istiqamətdə işlər davam edir. Biz bu təşəbbüsə qoşulmaq üçün Qara dəniş hövzəsində olan digər ölkələrin vətəndaş cəmiyyəti institutlarına da müraciət etmişik. Bu günə Moldovadan olan həmkarlarımız da bizə qoşulmaq istəklərinin bildiriblər. Amma etiraf edim ki, proses gözlədiyimizdən zəif gedir. Bunun da bir neçə səbəbi var... Amma inanıram ki, bu fikri tam mənada realaşdırmaq mümkün olacaq. 

-Əsasən hansı sahələrdə korrupsiya halları müşahidə olunur? 

 

-Əlbəttə ki, beynəlxalq əlaqələr, xarici tərəfdaşlar və s. bunlar hamısında məqsədimiz  ilk növbədə ölkədə bu sahədə olan nöqsanları aradan qaldırmaq,  korrupsiyaya qarşı aparılan mübarizəni intensivləşdirmək, köklü dəyişiklərə nail olmaq və bu mənada bir vətəndaş cəmiyyəti institutu olaraq dövlətin həyata keçirdiyi tədbirlərdə fəal iştirak etməkdir.  Vətəndaş cəmiyyəti institutu olaraq biz daim prosesin içində olmağa çalışırıq, ayrı-ayrı sahələr üzrə araşdırmalar aparırıq, real vəziyyəti öyrənirik, əldə etdiyimiz nəticələri isə ictimaiyyətin və müvafiq dövlət strukturlarının diqqətinə çatdırmağa çalışırıq.  Belə ki, apadığımız araşdırmalar zamanı, yəni bura aiddir, əhali arasında aparılan sorğular, vətəndaşların şikayətləri, dövlət strukturlarına göndərilən sorğulara verilən cavablar, mətbu orqanlarında verilən məlumatların monitorinqi, qaynar xətlərə müraciətlər və bu barədə verilən məlumatlar, Korrupsiyaya qarşı mübarizə ilə bağlı müvafiq strukturların hesabatları və s. aydın olur ki, baxmayaraq ki, son illər bu istiqamətdə ciddi islahatlar aparılıb və ciddi addımlar atılıb, ölkədə bu sahədə kifayət qədər problem  var. 

Xüsusi elə sahələr var ki, oranı daha problemli sahə kimi qiymətləndirmək olar. Bura  sosial müdafiə və sosial xidmət, nəqliyyat sferası, komunal xidmət, təhsil və s. Lakin elə sahələr də var ki, oranı ümumyyətlə korrupsiyanın olmadığı (və ya tamam az olduğu ) adacıqlar kimi dəyərləndirmək olar. Bunu xüsusi vurğulamaq istərdim, həqiqətən də sevindirci haldır ki, ölkədə belə dövlət qurumları var ki, oranın əməkdaşları şəxsi mənfəət güdmür, vətəndaşlara vicdanla xidmət edirlər.  

Başqa bir məsələ isə bəzi sahələrdə  bir neçə il əvvəlki vəziyyətlə müqayisədə xeyli fərqli mənzərənin olmasıdır. 

-Son illər korrupsiyaya qarşı aparılan tədbirlər öz müsbət nəticəsini verirmi? 

 

-Bilirsiniz, biri var məişət səviyyəsində rüşvətxorluq, biri də var korrupsiya. Sıravi vətəndaşlar təbii ki, daha çox günədlik həyatlarında məmur rüşvərxorluğu elementləri ilə rastlaşırlar və daha çox bundan şikayətlənirlər.  Müsbət haldır ki, məhz bu sahədə son illər ciddi müsbət dəyişiklər baş verir. Belə ki, son illər atılan addımlar, aparılan bir sıra islahatlar bu sahədə müsbət dəyişikliyə səbəb olmuşdur. Məsələn, lap elə bu yaxınlarda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin (“ASAN xidmət” mərkəzi) yaradılması, bu səviyyədə olan bir sıra problemlərin aradan qaldırılmasına ciddi təsir etmişdir. Yuxarıda dediyim kimi, ölkədə elə sahələr var ki, oranı nümunə göstərmək olar, “ASAN xidmət” mərkəzinin bu günə məhz belə sferalardandır. Dəfələrlə orada iş prosesini müşahidə etmişik, ora gələn vətəndaşlar arasında sorğu keçirmişik,  hələ ki, həmin strukturu və onun əməkdaşlarını kompromat edən fakta rast gəlməmişik. Bu mənada daha bir neçə qurumun adını inamla çəkmək olar, Dövlət qulluğuna qəbul məslələri Komissiya, ölkədə gənclər və idman siyasətini həyat keçirən müvafiq qurumlar və s. Mən əminliklə deyə bilərəm ki, (niyə əminliklə? ona görə ki, əvvala, bu istiqamətdə də ciddi araşdırmalar aparmışıq, müsahibiqə prosesini müşahidə etmişik,  həm də prosesi daha dərindən öyrənmək üçün özüm bir namizəd kimi sənəd vermişəm və bütün prosesləri adi iddiaçı kimi keçmişəm) DQMK ölkədə gənclərin işə qəbulu məsələrini reallaşdıran və bunu obyektiv hətyat keçirən bir strukturdur. Bunun nəticəsidir ki, məhz son dövrlər, heç bir tapşırıqsız, day-daysız, rüşvətsiz, flansız  2000-dən artıq savadlı və bacarıqlı gənc dövlət qulluğuna qəbul edilib.Bunun nəyi pisdir ki, həm gənclərimizin işədüzəlmə problemi həll olunur, həm də dövlət qurumlarına savadlı, vicdanlı məmurlar cəlb edilir. Lakin təəssüf ki, bəzi qrumlar bu işə mane olmağa çalışır, yaxud da prosesə əngəl törətməyə çalışırlar. Belə ki, elə icra orqanları var ki, yüzlərlə gəncin müsabiqə prosesinin uğurla keçməsinə və DQMK-nın ehtiyat siyahısında olmasına baxmayaraq, onları işlə təmin etmir, yenə bəzi əyri yollarla (müqavilə, daha yuxarı təsnifata işə qəbul etməklə və s.) bu prosesdən kənar işlər görürlər. 

Gənclər siyasətinin həyata keçirilməsi prosesində də son dövrlər xeyli müsbət işlər görülür. Belə ki, bu istiqamətdə xeyli uğurlu layihələr həyata keçirilib, gənclərin fiziki və mənəvi sağlam böyüməsi, onların dövlətimizə layiqli vətəndaş yetişməsi üçün tədbirlər görülür, kifayət qədər gənclər təşkilatları yaradılır və onlara dövlət dəstəyi göstərilir, həm də bu proseslər  digər strukturlardan fərqli olaraq şəffaf həyata keçirilir. 

 Bu  gün ölkədə daha daha çox diqqət mərkəzində olan və müzakirə olunan strukturlardan biri də məhkəmələrdir. Ölkədə fəaliyyət göstərən hakimlər barədə fərqli fikirlər mövcuddur. Amma ədalət naminə qeyd etmək lazımıdr ki, bu sahədə müəyyən müsbət dəyişiklər baş verməkdədir. Bura hakimlərin seçilməsi (təbii bu prosesi ideal adlandırmaq olmaz) prosesindən tutmuş, ayrı-ayrı  məhkəmələrin işlərində müşahidə olunan mütərəqqi dəyişiklərdir. Bizim üçün bütün ölkə üzrə qiymət vermək çətin olsa da Bakı şəhəri  rayon üzrə apardığımız müşahidələr nəticələri barədə onu qeyd etmək olar, bır sıra rayonların məhkəmələri, o cümlədən Nərimnov rayon məhkəməsinin işində son aylar ciddi dəyişiklər hiss olunur, bura  vətəndaşların sənədlərinin qəbulu, onlara münasibət, sənədləşdirmə, məlumatların vetilməsi və s.aiddir. Qeyd etmək lazımdır, məzh bu cür addımlar ölkədə məhkəmələrin hakimiyyətin bir qolu kimi tam müstəqil, ədalətli və peşəkar bir institut kimi nüfuzunun artmasına xidmət edir.    

 Təəssüf ki, bu müsbət fikrləri bəzi qurumlar haqda demək mümkün deyil, yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, ən problemli sahələr kimi, əhalinin sosial xidmət sahəsi, nəqliyyat sektoru, bir sıra yerli icra strukturları və s., təkcə bu son ildə mətbuatda nə qədər məlumatlar getmiş, nə 

qədər şikayətlər olur və s.,  təkcə bu rüşvətalma ittihamı ilə taqsırlandırlan sferalarda çalışan əməkdaşlar barədə verilən məlumatlar kifayət qədərdir.

-Korrupsiya ilə mübarizəyə əsasən mane olan nədir?

 

-Təəssüf hissi ilə qeyd edirəm ki, elə təəssurat yaranır ki, sanki bizdə qanunların aliliyi prinsipi hamıya şamil edilmir. Bəzi adamlar özünü qanunların fövqündə görürlər. Məncə, ilk növbədə  bu problemi həll etmək lazımıdr. Elə məmurlar var ki, düşünürlər ki, onlar daim cəzasız qalacaqlar. Həm özləri, həm də onların övladları ərköyünlük edir, qanunları saymırlar. Ölkə Prezidentinin son zamanlar etdiyi çıxışı da məhz bu mənada çox diqqətə layiq idi və bir vətəndaş kimi hər kəsin ürəyincə oldu. Düşünürəm ki, artıq dayanmaq vaxtıdır, hər şey əndazadən çıxır. Heç bir sıra böyük məsələlərə - dövlət satınalmaları (tenderlərin keçirilməsi) prosesində, əmlak məsələrinin həll olunması prosesində baş verən neqativ hallara toxunmaq belə istəmirəm, çünki bu daha geniş mövzudur. Mən hər birimizin gündəlik qarşılaşdığı problemlərdən bir-iki misal gətirəcəm. Nə səbəbdən şəhərin küçlərində bəzi "bərk gedən" avtomobollərin özbaşınalığının, saymamazlığının qarşısı niyə alınmır? Sizcə, avtobusların küçələrdə çıxardığı hoqqalar, yol hərəkət qaydalarını davamlı kobudcasına pozmaları, sərnişinlərlə kobud davaranışları və s. haradan qaynaqlanır? Onların  mütəmadi olaraq bütün yol hərəkəti iştirakçılarını təhlükəyə atmalarına (təkcə son müddətdə onların günahı ucbatından nə qədər ölümlə nəticələnən yol qəza hadisələri olmuşdur) göz yumulur?  Niyə ölkədə 30-50 il zamanətilə tikilən yollar 1-2 ildən sonra dağılır, amma buna görə heç kim cavab vermir? Görəsən, niyə bəzi işbazlar şəhərin ağaclarının qənimi kəsiliblər, yaşılıqların axırına çıxmaq istəyirlər. Niyə bu sahəyə məsul olan orqanlar ciddi ölçü götürmür?

-Hazırda ölkədə korrupsiyaya qarşı aparılan mübarzə gələcək üçün hansı ümidlər verir?

 

-Biz kiçik bir qurumuq, vətəndaş cəmiyyətini təmsil edirik və  gələcəyə ümidlə baxırıq, çünki əvvala, bizim kimi korrupsiya ilə mübarizə sahəsində xeyli sayda QHT-lər fəaliyyət göstərir və  bu istiqamətdə əməkdaşlıq edirik. Bu mənada Korrupsiyaya qarşı  mübarizə üzrə  QHT-lərin əməkdaşlıq şəbəkəsinin fəaliyyətini xüsusi qeyd etmək lazımıdr. İkincisi, şükürlər olsun ki, ölkədə vicdanlı, Vətənini, millətini sevən minlərlə insan var, o cümlədən öz işinə, öz vəzifəsinə vicdanla yanaşan yüzlərlə məmur var. Və nəhayət dövlətimiz və siaysi rəhbərlikdə də bu istiqamətdə qəti mövqe bildirir və  niyyət nümayiş etdirir. Bir sıra beynəlxalq Konvensiyalar və s. Qoşulmuşuq. Bu sahədə müvafiq sənədlər (qanunlar, Dövlət Proqramı, Fəaliyyət Palanı və s.) qəbul edilib.

Fuad Hüseynzadə